Ben je gestrest? Let op deze 6 signalen en doe de test.
Ga naar www.doedestresstest.nl en check je stress.
We hebben een groot probleem. Een op de vijf werkenden in Nederland heeft last van stressklachten, onder jongeren is dat zelfs een op de vier. En het probleem wordt groter. Omdat burn-outs gelaagd, persoonlijk en complex zijn, lijkt een oplossing ver weg. Want waar moeten we in hemelsnaam beginnen? De een wijst naar de ratrace en meritocratische samenleving. De wereld ligt aan je voeten, dus het is je eigen schuld als je niet slim, snel, fit, rijk en dolgelukkig bent. De ander wijst naar een generatie sneeuwvlokjes die niet weten wat hard werken is. Weer een ander wijst naar de problemen in de wereld, terwijl we het op papier beter hebben dan ooit. Ik heb niet de illusie dat we dit even gaan fixen met mijn nieuwsbrief. Maar ik wil op mijn manier bijdragen aan een oplossing. Door te delen wat ik weet en het concreet te maken. Daar gaan we.
Stress is goed. Dat moet ik even rechtzetten. Je hoeft stress niet koste wat het kost te vermijden. Ons hoofd en lijf zitten prachtig in elkaar, zo legt hoogleraar Erik Scherder geweldig uit in dit college. Stress helpt je om een piekprestatie te leveren. Even knallen voor een strakke deadline of een spannende presentatie. Daar is niets mis mee. Sterker nog, je moet af en toe op je tenen lopen om te blijven leren. In de sportschool doe je nog een extra setje, zodat je spieren groeien. Mentaal hebben we net zo goed prikkels (stress) nodig. Pas wanneer je te veel, te vaak en te lang stress ervaart en daar niet van herstelt, wordt het een probleem.
Maar zelfs dan heb je nog niet zomaar een burn-out. Er bestaan verschillende gradaties van stress en daar heb ik iets voor gemaakt: het stressspectrum.
.
Burn-outs komen vaak als verrassing, terwijl er maandenlang signalen aan vooraf gaan. Om die signalen te herkennen en bepalen waar je op dit spectrum zit, heb ik een test gemaakt. Na een hoop lezen en jarenlang burn-outs begeleiden, ben ik op deze 6 signalen van te veel stress gekomen. Dit lijstje is verre van volledig, dus vul ‘m gerust aan waar nodig.
Pure uitputting. Je slaapt slecht, vergeet dingen en raakt snel geïrriteerd. De zin om iets te ondernemen ontbreekt en je kunt nergens echt van genieten. Alles wat je eerst vreugde gaf, kan je nu niet meer boeien. Niet alleen je hoofd, ook je lijf geeft signalen. Denk aan hoofdpijn, hyperventilatie, maagzuur, rugpijn, gebrek aan eetlust, een verstoorde stoelgang en een verlaagd libido.
Je bent jezelf niet meer (depersonalisatie en distantie). Je wordt cynisch en negatief. Going through the motions, of het nu om je werk of je privéleven gaat: het kan je ten diepste niet boeien. Alsof er een deken over je ligt. Een constante mist in je hoofd. Je emoties zijn afgevlakt en je bent somber. Of juist overdreven ondernemend en luidruchtig om de stemmen in je hoofd te overschreeuwen. Wat je interessant, boeiend of opbeurend vond, laat je nu koud. Je kunt boos of emotioneel worden om een futiliteit.
Niet kunnen presteren. Je hebt een constant gebrek aan focus en motivatie. Het is erg lastig om dingen voor elkaar te krijgen. Een mail typen duurt de hele ochtend. Tegelijkertijd doe je veel moeite om dat te verbergen, wat weer voor stress zorgt. Je raakt nooit meer in de flow. Je hebt geen rust in je reet om een uur achterelkaar aan je werk te zitten. De kwaliteit van het werk dat je wel aflevert is matig. Zelfs een serie kijken lukt je niet meer zonder afgeleid te raken.
Gebrek aan creativiteit. Je vindingrijkheid is weg en je hebt geen inspiratie. Weg zijn de wilde ideeën of creatieve oplossingen. Thuis neem je minder initiatief. Waar je eerder uren in de keuken stond, draait de magnetron nu overuren.
Geen relativeringsvermogen en overzicht. Je kunt niet meer uitzoomen en dingen relativeren. Alles is groot, ernstig, heftig en belangrijk. Een terloopse opmerking komt hard binnen en voelt persoonlijk. Prioriteiten aanbrengen op je to-dolijst is onmogelijk, omdat je geen overzicht hebt. Daarom ga je onbelangrijke dingen doen, zoals je mail beantwoorden, wat weer zorgt voor stress. Juist datgene wat je zo hard nodig hebt, ontbreekt: een beetje afstand en perspectief.
Vluchtgedrag en verdoven. Je slechte gewoontes worden ingezet om te kunnen dealen met de stress. Dat glaasje wijn wordt een flesje, Pornhub draait overuren en de bakken Ben & Jerry’s zijn niet aan te slepen. Je scrolt je wezenloos door al je social-apps. Waarom kijk je dit? Waarom eet je dit? Omdat je er zin in hebt of omdat dit nog de enige manier is waarop je iets van genot en geluk kunt ervaren Je geluk drijft op dobbers van dopamineshotjes. Je wilt constant ontsnappen aan de realiteit.
Een burn-out voorkomen is beter dan genezen. Check daarom met regelmaat je stresslevel en onderneem actie. Het is makkelijker om van (3) gestrest terug te gaan naar (1) homeostase dan wanneer je door gaat. Hoe langer je door beukt, hoe langer je herstel gaat duren.
Het is goed om af en toe de mentale thermometer erin te steken. Dit past goed bij een maandelijks momentje van reflectie. Dat doe je met mijn stresstest op www.doedestresstest.nl.
Ik schreef een open brief aan alle bazen voor Trouw. Daarin ben ik vrij duidelijk: burn-outs los je niet op met een saunabon. Als je hier echt werk van wil maken, moet je terug naar de basis. Goede managers, werk wat goed bij iemand past, werk wat in de werkweek past, geen bullshitbaan, heldere verwachtingen en eerlijke feedback. Makkelijker gezegd dan gedaan, dat weet ik.
Je kunt een burn-outbaan herkennen. Daar schreef ik een jaar geleden al een nieuwsbrief over. Daarin staan 10 ingrediënten die de kans op een burn-out vergroten.
De ideale baan voldoet aan dit lijstje. Als je het idee hebt dat je baan ervoor zorgt dat je stress ervaart, kun je deze variabelen langslopen om te ontdekken waar het schort.
TNO berekende dat stress ons maar liefst 3,1 miljard euro per jaar kost. Dit was in 2018 en ligt inmiddels hoger.
Kieran Tie heeft een burn-out gehad en is er van hersteld. Hij beschrijft gedetailleerd hoe het voor hem was en dat raakte me. Een burn-out is een persoonlijke crisis. Het gaat over mensen, die maandenlang met de gordijnen dicht thuis zitten. Dat moeten we niet vergeten.
Wist je dat een op de vier jongeren last heeft van burn-out klachten? Dat is een gigantisch en groeiend probleem, waar maar mondjesmaat een antwoord op hebben. Daar wil ik dolgraag iets aan doen.
